Activiteit van stollingsfactor VIII

Stollingsfactor VIII (afgekort met FVIII) is één van de eiwitten die een rol speelt in de stollingscascade welke resulteert in de vorming van een fibrinenetwerk binnen een stolsel. FVIII maakt onderdeel uit van de intrinsieke route binnen de stollingscascade. FVIII is, in tegenstelling tot veel andere stollingsfactoren, geen enzym, maar vormt als cofactor (na eigen activatie tot FVIIIa)samen met geactiveerd FIX (FIXa) een complex dat stollingsfactor X (FX) activeert.

Diagnostiek: bij een verhoogde bloedingsneiging en een afwijkende aPTT (screenende bepaling voor de activiteit van de intrinsieke stollingsroute) kan vervolgonderzoek uitgevoerd worden door de stollingsactiviteit van individuele stollingsfactoren, waaronder FVIII, te meten.

Follow-up: bepaling van FVIII-activiteit bij patiënten met bekend tekort aan FVIII (verworven/aangeboren hemofilie A of algemeen stollingsfactortekort) in het kader van behandeling.

Voor de bepaling van de activiteit van FVIII zijn er twee verschillende meetmethodes beschikbaar:

1. 'One-stage' stolactiviteitsassay (een aPTT-gebaseerde assay)
Het plasma van de patiënt wordt verdund met een plasma waarin alleen FVIII ontbreekt; overige stollingsfactoren zijn in voldoende mate aanwezig.
Vervolgens wordt de stollingstijd (middels aPTT) gemeten van dit mengsel.
Door de stollingstijd af te lezen opeen kalibratielijn met bekende FVIII-activiteit spiegels kan de gemeten stollingstijd omgerekend worden naar de activiteit van FVIII in het patiëntplasma.

2. Chromogene assay
Aan het patiëntplasma wordt een reagens met geactiveerd FIX (FIXa), trombine (FIIa), een overmaat aan stollingsfactor X (FX), fosfolipiden en calciumionen toegevoegd. Tevens bevat het reagens een chromogeen substraat specifiek voor geactiveerd FX (FXa).
Het in patiëntplasma aanwezige FVIII wordt geactiveerd tot FVIIIa door trombine en fungeert dan als cofactor voor FIXa in de activatie van FX naar FXa. FXa splitst vervolgens enzymatisch een chromogene groep (paranitroalanine, pNA) af van het substraat. Het pNA geeft een kleur, die gemeten kan worden door middel van lichtabsorptie. De gemeten lichtabsorptie is recht evenredig aan de hoeveelheid FXa, die weer recht evenredig is aan de hoeveelheid FVIII aanwezig in het plasma.
De FVIII-activiteit kan vervolgens gekwantificeerd worden met behulp van een kalibratiecurve op basis van standaarden met bekende hoeveelheden FVIII.

Stollingsfactoractiviteit wordt uitgedrukt als units per ml of als percentage ten opzichte van een gezonde populatie

Er kunnen verschillen zijn tussen (de referentie-intervallen van) verschillende methodes. Uitslagen dienen te worden geïnterpreteerd in de context van de referentiewaarden van het uitvoerende laboratorium.

Richtwaarde: 50 - 200% (van normaal) of 0,5 - 2,0 U/ml.

De assay geeft aan of de activiteit van FVIII in het normaalgebied valt of niet. De uitkomst geeft bij een afwijkend resultaat niet aan wat de onderliggende oorzaak is. Om het onderscheid te maken tussen een stollingsfactordeficiëntie en een remmer kan een mengproef (APTT en/of evt. specifiek voor FVIII) uitgevoerd worden. Indien er aanwijzing is voor een FVIII-remmer, kan deze gekwantificeerd worden met de FVIII-remmer assay.

• Antistollingsmedicatie zoals heparine, directe orale anticoagulantia (DOAC) en in mindere mate LMWH kunnen invloed hebben op één of beide methoden voor de FVIII-assay, afhankelijke van het specifieke middel en de dosis.
• Voor hemofilie A-patiënten behandeld met emicizumab (merknaam Hemlibra) dient bij bepaling van FVIII-activiteit de bovine assay variant van de chromogene FVIII test te worden ingezet (zie voor uitleg kopje hieronder).
• Er zijn verschillende producten met (recombinante) stollingsfactoren (o.a. extended half-life) op de markt voor suppletie van FVIII. Het is afhankelijk van de meetmethode en het specifieke reagens (leverancier) of een FVIII-product gedetecteerd kan worden in de factor VIII activiteitsassay en of daarmee behandeling met dit product gemonitord kan worden.^1,2 Voor geschiktheid van testen voor monitoring van deze type middelen bij hemofilie A-patiënten kan daarom het best overlegd worden met het eigen laboratorium.